همشهری آنلاین: اگر اهل دیدار از نمایشگاه‌های هنری هستید تا فرصت هست به تماشای نمایشگاه «نشان» در موزه گرافیک ایران بروید که به بررسی پژوهشی و تاریخی نشانه‌های مطبوعات دوره قاجار می‌پردازد.
در کتاب «لوگوهای مطبوعات دوره قاجار» آمده که نامواره مطبوعات را که به «لوگوتایپ»، «سرلوحه»، «نشانگر نشریه»، «سرکلیشه»، «سرصفحه اول» «نشان‌نوشته»، «نماد» یا «علامت نشریه» مشهور است، در روزگار قاجار «سرروزنامه»، «سردفتر» و «سرعنوان» می‌گفتند و طراحان و نویسندگان آن را «عنوان‌نگار» می‌نامیدند.»
نامواره‌های نشریه‌های عهد قاجار به دو دسته قابل تقسیم هستند: ۱. نوشتاری و ۲. نقش‌ونگاری. در دسته اول صرفا نام نشریه را می‌نوشتند و به عنوان آن بسنده می‌کردند. در دسته دوم، نام نشریه در داخل نقش‌ونگاری طراحی می‌شد که نقش‌ونگار بیشتر از نام نشریه به چشم می‌آمد.
تاریخ مطبوعات ایران، علی‌الخصوص در سپیده‌دم پیدایش روزنامه‌نگاری، مشحون از تعداد زیادی نامواره‌های جذاب و خلاق است که نیاز به غبارتکانی دارند تا هم ارزش کارهای پیشگامان بهتر شناخته شود و هم شاید ایده‌های از دل این مداقه تاریخی برای نشریات امروزی به دست آید. این همان کاری است که نمایشگاه «نشان» قصد انجامش را دارد.
در بیانیه این نمایشگاه آمده است: «از انتشار نخستین شماره «کاغذ اخبار» ۱۸۷ سال می‌گذرد. با همه فراوانی و زیبایی که در مطبوعات قاجار می‌بینیم، متأسفانه به‌جز معدودی، نامی از طراحان، تصویرگران، خوشنویسان و خطاطان، ناظران چاپ و یا کسانی که مدیریت اجرایی در به سرانجام رساندن نشریه‌ها به عهده داشته‌اند، نمی‌بینیم. از خوشنویسان دوره قاجار که در حوزه مطبوعات آثاری به‌جای گذاشته‌اند بدون شک میرزا رضا کلهر، میرزا زین‌العابدین، ملک‌الخطاطین و احتمالاً عماد الکتاب و دیگران نقش عمده داشته‌اند. پدیدآورندگان این آثار جز چندتن که نام برده شد، یکسر ناشناس بوده و این نمایشگاه به پاس بزرگداشت یاد و کارهای ارزشمند آنان برپا شده است.»
این نمایشگاه با بهره‌گیری از پژوهش‌های گسترده پیرامون «لوگوهای مطبوعات دوره قاجار» که در کتابی به همین نام نوشته محسن احتشامی آمده، بر آن است تا گوشه‌ای از تلاش‌های طراحان گرافیک گمنام این سرزمین در عصر قاجار را نمایش دهد.
موزه گرافیک ایران روزهای جمعه و شنبه تعطیل است. این موزه در بزرگراه بابایی، خیابان استخر، بلوار استقلال، خیابان شهیدان برادران قزوینی، محوطه شمالی پارک پلیس واقع شده است.
نظر شما